W dzisiejszych czasach coraz więcej osób cierpi na różnego rodzaju problemy ze wzrokiem. Długie godziny spędzane przed ekranami komputerów, niewłaściwa dieta czy starzenie się populacji sprawiają, że wizyty u specjalistów zajmujących się narządem wzroku są coraz bardziej powszechne. Często jednak pacjenci mają trudności z rozróżnieniem, do kogo się udać – okulista czy optometrysta? W niniejszym artykule dokładnie wyjaśnimy, kim są ci specjaliści, czym się różnią i w jakich sytuacjach warto skorzystać z ich pomocy.
Kim jest okulista?
Wykształcenie i kwalifikacje okulisty
Okulista to lekarz medycyny, który specjalizuje się w okulistyce, dziedzinie medycyny zajmującej się leczeniem i diagnostyką chorób oczu. Po ukończeniu studiów medycznych i odbyciu stażu ogólnego, lekarz musi przejść specjalizację w zakresie okulistyki, która trwa kilka lat. W czasie tej specjalizacji zdobywa wiedzę na temat różnorodnych chorób oczu, a także umiejętności w zakresie chirurgii okulistycznej, farmakoterapii oraz innych technik leczenia.
Okulista posiada prawo do diagnozowania i leczenia nie tylko wad wzroku, takich jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm, ale również poważniejszych schorzeń, takich jak zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) czy retinopatia cukrzycowa. Okulista ma także uprawnienia do wykonywania operacji okulistycznych.
Zakres obowiązków okulisty
Okulista zajmuje się szerokim spektrum problemów związanych z oczami. Jego kompetencje obejmują:
- wykonywanie badań narządu wzroku,
- rozpoznawanie chorób,
- ustalanie procesu terapeutycznego,
- dobór odpowiedniego zaopatrzenia medycznego potrzebnego w przypadku korekcji wad wzroku jak np. okulary czy soczewki kontaktowe,
- wykonywanie zabiegów chirurgicznych na gałce ocznej w chorobach takich jak np. jaskra.
Kim jest optometrysta?
Wykształcenie i kwalifikacje optometrysty
Optometrysta to specjalista zajmujący się diagnostyką i korekcją wad refrakcji, czyli problemów związanych z nieprawidłowym załamywaniem światła w oku. Choć optometrysta nie jest lekarzem, jego wykształcenie obejmuje studia z zakresu optometrii, które trwają 5 lat i kończą się otrzymaniem tytułu magistra.
W Polsce optometrysta zdobywa wiedzę teoretyczną i praktyczną z zakresu funkcjonowania układu wzrokowego, optyki, doboru okularów oraz soczewek kontaktowych. W swojej praktyce optometrysta korzysta z różnych narzędzi i technologii do oceny wad wzroku, takich jak autorefraktometr czy foropter i wiele innych.
Zakres obowiązków optometrysty
Do zadań zawodowych optometrysty w Polsce należy m.in.:
- wykonywanie pomiarów wszelkich parametrów układu wzrokowego potrzebnych do określenia wady wzroku,
- dobór i przepisywanie zarówno soczewek kontaktowych, jak i okularowych,
- edukacja w zakresie użytkowania wyrobów medycznych służących do korekcji wzroku,
- prowadzenie badań przesiewowych w celu wykrycia wad wzroku oraz odstępstw od norm fizjologicznych układu wzrokowego,
- przeprowadzanie i nadzorowanie ćwiczeń na zlecenie lekarza rehabilitacja układu wzrokowego.
Warto zaznaczyć, że optometrysta nie ma uprawnień do leczenia chorób oczu. Jeśli podczas badania zauważy nieprawidłowości sugerujące występowanie schorzeń (np. jaskra, zaćma, infekcje), ma obowiązek skierować pacjenta do okulisty w celu dalszej diagnostyki i leczenia.
Różnice między okulistą a optometrystą
Zakres działania
Najważniejszą różnicą między okulistą a optometrystą jest zakres działania. Optometrysta skupia się głównie na korekcji wad wzroku i zapewnieniu jak najlepszej jakości widzenia poprzez dobór odpowiednich okularów lub soczewek. Okulista natomiast, oprócz korekcji wad wzroku, zajmuje się także diagnozowaniem i leczeniem chorób oczu, w tym przeprowadzaniem operacji chirurgicznych.
Uprawnienia
Okulista, jako lekarz, ma prawo do przepisywania leków oraz przeprowadzania operacji. Optometrysta natomiast nie posiada takich uprawnień – jego rola ogranicza się do badania wzroku, przepisywania środków korekcyjnych oraz monitorowania kondycji wzroku pacjenta.
Kiedy wybrać optometrystę, a kiedy okulistę?
Do optometrysty warto udać się, gdy:
- Potrzebujesz nowych okularów lub soczewek kontaktowych,
- Zauważasz pogorszenie jakości widzenia i podejrzewasz, że masz wadę refrakcji,
- Chcesz przeprowadzić rutynowe badanie wzroku, np. w celu aktualizacji recepty na okulary.
Do okulisty należy udać się, gdy:
- Masz objawy chorób oczu, takie jak ból, zaczerwienienie, świąd, problemy z widzeniem w ciemności lub zawężenie pola widzenia,
- Zauważasz nagłe pogorszenie widzenia, np. widzisz mroczki, błyski światła, czy masz uczucie zasłony przed okiem,
- Potrzebujesz operacji oczu (np. usunięcia zaćmy),
- Zostałeś skierowany przez optometrystę w przypadku podejrzenia schorzenia oczu.
Jak współpracują optometrysta i okulista?
Choć różnice w kompetencjach są znaczące, okulista i optometrysta często współpracują w trosce o dobro pacjenta. W wielu przypadkach optometrysta jako pierwszy wykonuje badanie refrakcji i dobiera środki korekcyjne, a w razie potrzeby kieruje pacjenta do okulisty na dalsze leczenie.
Przykładowo, pacjent z jaskrą lub zaćmą może regularnie korzystać z usług optometrysty w zakresie doboru okularów, ale leczenie i kontrola stanu choroby będą należały do kompetencji okulisty. Taki model współpracy pozwala na kompleksowe podejście do zdrowia oczu i zapewnia pacjentowi pełen dostęp do opieki zdrowotnej.
Optyk i ortoptysta – kim są i czym się zajmują?
Oprócz okulisty i optometrysty, istnieją inne profesje związane z ochroną wzroku, takie jak optyk i ortoptysta.
Optyk zajmuje się głównie wytwarzaniem i doborem okularów oraz soczewek korekcyjnych na podstawie recepty wystawionej przez okulistę lub optometrystę. Optyk odpowiada za precyzyjne dopasowanie szkieł do oprawek, naprawę okularów oraz doradzanie pacjentom w wyborze najlepszych opraw pod względem estetyki i wygody. Choć optyk nie diagnozuje wad wzroku, jego rola jest kluczowa w zapewnieniu komfortowego widzenia.
Ortoptysta z kolei specjalizuje się w diagnostyce i terapii zaburzeń widzenia obuocznego, takich jak zez, niedowidzenie (amblyopia) czy problemy z ruchami gałek ocznych. Ortoptysta prowadzi specjalistyczne ćwiczenia, które mają na celu poprawę współpracy obu oczu i rehabilitację wzroku. Często pracuje z dziećmi, ale również z dorosłymi, którzy zmagają się z problemami dwojenia obrazu lub innymi trudnościami z widzeniem przestrzennym.
Bibliografia:
- https://ptoo.pl/optometria/
- https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow//-/klasyfikacja_zawodow/zawod/221247?_jobclassificationportlet_WAR_nnkportlet_backUrl=https%3A%2F%2Fpsz.praca.gov.pl%2Frynek-pracy%2Fbazy-danych%2Fklasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci%2Fwyszukiwarka-opisow-zawodow%2F%2F-%2Fklasyfikacja_zawodow%2Flitera%2F
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970280152