Ochrona przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym jest niezwykle ważna. Filtry UV w okularach stanowią niezbędną ochronę naszych oczu. Ale jak sprawdzić, czy nasze okulary rzeczywiście zapewniają odpowiednią ochronę? W tym artykule dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o filtrach UV, jak je rozpoznać i jakie są ich kategorie.

Czym jest promieniowanie UV?

Promieniowanie UV dzieli się na trzy kategorie: UVA, UVB i UVC. Najbardziej niebezpieczne są promienie UVB i UVA, ponieważ docierają one do powierzchni ziemi i mogą wpływać na nasze zdrowie. Choć promienie UVC są zatrzymywane przez warstwę ozonową, to i tak powinniśmy być świadomi ich istnienia.

UVA - cichy niszczyciel

Promieniowanie UVA stanowi aż 95% promieniowania UV docierającego do ziemi. Przenika ono przez chmury i szkło, a także dociera do głębszych warstw skóry. Długotrwałe narażenie na promienie UVA może prowadzić do przedwczesnego starzenia się skóry oraz zwiększa ryzyko wystąpienia raka skóry. Dla naszych oczu oznacza to większe ryzyko zaćmy oraz zwyrodnienia plamki żółtej, która może prowadzić do utraty centralnego widzenia.

UVB - główne zagrożenie

Promieniowanie UVB jest bardziej intensywne, ale stanowi tylko 5% promieniowania UV docierającego do ziemi. To właśnie UVB jest odpowiedzialne za oparzenia słoneczne i bezpośrednie uszkodzenia DNA w komórkach skóry. W przypadku oczu, promienie UVB mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń, takich jak zapalenie rogówki czy też rozwój zaćmy.

Dlaczego warto nosić okulary z filtrem UV?

Noszenie okularów z filtrem UV to nie tylko kwestia komfortu, ale przede wszystkim zdrowia. Zastanawiasz się, dlaczego warto chronić swoje oczy przed słońcem? Zatem, promieniowanie UV może powodować poważne uszkodzenia oczu, w tym:

• Zaćma - jeden z najczęstszych skutków długotrwałego narażenia na promieniowanie UV. To zmętnienie soczewki oka, które prowadzi do pogorszenia widzenia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), do 20% przypadków zaćmy może być związanych z ekspozycją na promieniowanie UV.

• Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) - to kolejna poważna choroba oczu związana z ekspozycją na UV. Plamka żółta odpowiada za centralne widzenie, które jest niezbędne do wykonywania precyzyjnych czynności, takich jak czytanie czy prowadzenie samochodu. Długotrwałe narażenie na UV zwiększa ryzyko uszkodzenia tej części oka.
  
  
• Rak skóry wokół oczu - skóra wokół oczu jest niezwykle delikatna i cienka, a to czyni ją bardziej podatną na szkodliwe działanie promieniowania UV. Długotrwałe narażenie na UV może prowadzić do rozwoju raka skóry w okolicy oczu, w tym groźnego czerniaka.

Kategorie filtrów w okularach przeciwsłonecznych

Okulary przeciwsłoneczne są klasyfikowane również według kategorii, które określają stopień przyciemnienia soczewek oraz ich zdolność do ochrony przed oślepiającym światłem słonecznym. Kategorie te są oznaczone od 0 do 4:

• Kategoria 0 - przepuszcza 80-100% światła. Zazwyczaj oferują one minimalną ochronę oczu.
• Kategoria 1 - przepuszcza 43-80% światła. Są odpowiednie do noszenia w pochmurne dni.
• Kategoria 2 - przepuszcza 18-43% światła. Dobre na umiarkowanie słoneczne dni.
• Kategoria 3 - przepuszcza 8-18% światła. To najczęściej wybierana kategoria do użytku codziennego podczas słonecznych dni, idealna na plażę czy do jazdy samochodem.
• Kategoria 4 - przepuszcza 3-8% światła. Stosowane są w ekstremalnych warunkach, takich jak wysokogórskie wędrówki czy sporty wodne. Uwaga: nie są zalecane do prowadzenia pojazdów ze względu na dużą redukcję widoczności.

Czy ciemniejsze szkła lepiej chronią przed UV?

Wielu ludzi uważa, że im ciemniejsze szkła w okularach przeciwsłonecznych, tym lepiej chronią one przed promieniowaniem UV. Nic bardziej mylnego! Kolor i ciemność soczewek nie jest równoznaczna z ich zdolnością do blokowania promieni UV. To, czy okulary skutecznie chronią przed promieniowaniem, zależy wyłącznie od obecności i jakości filtra UV, a nie od koloru czy intensywności przyciemnienia soczewek.

Możesz mieć jasne soczewki, które blokują 100% promieniowania UV, a także ciemne, które nie blokują UV wcale. Co więcej, ciemne szkła bez filtra UV mogą być nawet bardziej niebezpieczne. Powodem jest to, że ciemne soczewki powodują rozszerzenie źrenic, co zwiększa ilość światła, a w konsekwencji także promieniowania UV, wpadającego do oka. Dlatego, jeśli okulary mają ciemne soczewki, ale nie mają filtra UV, mogą narobić więcej szkody niż pożytku. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat wpływu okularów przeciwsłonecznych na zdrowie oczu, przeczytaj czy okulary przeciwsłoneczne psują wzrok.

Jak sprawdzić, czy okulary mają filtr UV?

Jeśli chcesz mieć pewność, że Twoje okulary chronią przed szkodliwym promieniowaniem UV, masz kilka opcji, aby to sprawdzić. Na szczęście, większość z tych metod jest łatwa do przeprowadzenia nawet w domowych warunkach.

Sprawdź oznaczenia na okularach

Najprostszym sposobem na sprawdzenie, czy Twoje okulary mają filtr UV, jest przyjrzenie się ich etykietom i certyfikatom. Renomowani producenci zawsze dbają o to, by ich produkty miały odpowiednie oznaczenia. Szukaj na zausznikach lub opakowaniach napisów takich jak „UV 400” czy „100% UV Protection”. Takie oznaczenie gwarantuje, że okulary blokują promieniowanie UV do 400 nm. Dowiedz się więcej, co oznacza filtr UV400 w okularach przeciwsłonecznych. Warto też sprawdzić, czy okulary mają odpowiednie certyfikaty jakości, np. CE, które potwierdzają zgodność z europejskimi normami. Upewnij się, że naklejka jest autentyczna, gdyż łatwo ją podrobić.

Wizyta u optyka

Jeżeli chcesz mieć absolutną pewność co do ochrony, którą oferują Twoje okulary, najlepiej udać się do optyka. Specjalista może użyć specjalistycznego urządzenia do dokładnego zmierzenia poziomu ochrony UV w soczewkach. Dzięki temu otrzymasz precyzyjny wynik i dowiesz się, ile promieniowania UV jest blokowane przez Twoje okulary.

Domowe metody

Jeśli masz dostęp do lampy UV, możesz przeprowadzić prosty test w domu. Wystarczy skierować promienie UV na soczewki okularów. Jeśli soczewki mają odpowiedni filtr, nie przepuszczą światła UV i obraz za soczewkami pozostanie ciemny. Taki test daje szybki podgląd na to, czy Twoje okulary rzeczywiście chronią przed promieniowaniem UV. Uważaj jednak, aby nie patrzeć bezpośrednio na źródło UV, ponieważ jest to szkodliwe dla oczu.

Zakup okularów od zaufanych sprzedawców

Na koniec, najważniejsze jest kupowanie okularów od renomowanych producentów i sprzedawców. Tanie okulary z niesprawdzonych źródeł mogą nie mieć żadnej ochrony UV, mimo że mogą być oznaczone jako przeciwsłoneczne. Kupując okulary w sprawdzonych miejscach, masz większą pewność, że otrzymujesz produkt o odpowiedniej jakości.

Okulary z filtrem UV i polaryzacją

Okulary przeciwsłoneczne często posiadają również filtr polaryzacyjny. Polaryzacja w okularach przeciwsłonecznych to technologia, która eliminuje odblaski powstające na płaskich powierzchniach, takich jak woda, śnieg czy mokra jezdnia. Dzięki temu obraz, który widzimy, jest bardziej klarowny i mniej męczy oczy. Warto jednak pamiętać, że polaryzacja i filtr UV to dwie różne funkcje – polaryzacja nie chroni przed promieniowaniem UV. Dlatego zawsze najlepiej jest się upewnić przed zakupem, czy dany model oferuje pełną ochronę.

Bibliografia:

• https://www.allaboutvision.com/sunglasses/how-to-tell-if-have-uv-protection/
• S.A. Giannos, E.R. Kraft, L.J. Lyons, P.K. Gupta. Spectral evaluation of eyeglass blocking efficiency of ultraviolet/high-energy visible blue light for ocular protection, Optom Vis Sci, 2019.
• American Academy of Ophthalmology, Is the UV coating on prescription lenses enough protection?, 2021.
• M. łużyńska, Ochrona narządu wzroku przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, Optyka, nr 4, 2017, s. 58–62.