Okulary fotochromowe to inteligentne rozwiązanie optyczne, które automatycznie dostosowuje się do zmieniających się warunków oświetleniowych. Ale czy warto w nie inwestować? Jakie mają zalety i wady? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące fotochromów w okularach.
Co to są okulary fotochromowe?
Okulary fotochromowe, zwane także okulary, które same się przyciemniają, to modele wyposażone w specjalne soczewki, które zmieniają swoją barwę w zależności od natężenia światła. Pod wpływem intensywnego światła słonecznego soczewki te ciemnieją, a gdy natężenie światła spada, stopniowo wracają do swojej pierwotnej, przezroczystej formy. Dzięki temu mogą pełnić funkcję zarówno okularów korekcyjnych, jak i okularów przeciwsłonecznych, eliminując konieczność noszenia dwóch oddzielnych par. To szczególnie wygodne rozwiązanie dla osób z wadami wzroku, które nie chcą ciągle zmieniać okularów w zależności od miejsca, w którym przebywają.
Jak działają okulary fotochromowe?
Fotochrom w okularach opiera się na specjalnych substancjach chemicznych wbudowanych w strukturę soczewek, takich jak cząsteczki srebra, miedzi lub organicznych związków halogenowych. W momencie, gdy okulary są wystawione na działanie promieniowania UV, następuje aktywacja reakcji chemicznej. Cząsteczki zawarte w soczewkach zmieniają swoją strukturę pod wpływem światła, prowadząc do przyciemniania szkieł okularów. Proces ten trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu sekund.
Kiedy użytkownik przechodzi do pomieszczenia lub przebywa w cieniu, ilość promieniowania UV gwałtownie spada, a reakcja chemiczna ulega odwróceniu. Cząsteczki powracają do swojego pierwotnego stanu, a soczewki ponownie stają się przezroczyste. Cały proces rozjaśniania trwa nieco dłużej niż przyciemnianie - zazwyczaj od kilkudziesięciu sekund do kilku minut.
Fotochromy - rodzaje soczewek
Na rynku dostępne są różne rodzaje fotochromów w okularach, które różnią się kolorem soczewek. Najpopularniejsze z nich to szare, brązowe i zielone. Fotochromy szare są najbardziej neutralne, nie zniekształcają kolorów otoczenia i sprawdzają się w codziennym użytkowaniu. Fotochromy brązowe zwiększają kontrast i poprawiają widoczność, natomiast fotochromy zielone redukują zmęczenie oczu i poprawiają ostrość widzenia. Nowoczesne soczewki mogą również łączyć fotochromy w okularach z polaryzacją, eliminując odblaski i zapewniając jeszcze większy komfort widzenia, szczególnie podczas jazdy samochodem lub sportów wodnych.
Fotochromy - czy warto? Zalety i wady
Okulary fotochromowe to rozwiązanie, które z roku na rok zyskuje coraz większą popularność. Jednak jak każde rozwiązanie, mają zarówno swoje zalety, jak i wady. Czy warto w nie zainwestować? Przeanalizujmy najważniejsze aspekty.
Zalety okularów fotochromowych
- Wygoda i funkcjonalność - nie trzeba nosić przy sobie dwóch par okularów - korekcyjnych i przeciwsłonecznych. To rozwiązanie szczególnie docenią osoby prowadzące aktywny tryb życia, które często przemieszczają się między pomieszczeniami a otwartą przestrzenią.
- Ochrona przed promieniowaniem UV - soczewki fotochromowe skutecznie blokują promieniowanie UVA i UVB. Działają jak filtr ochronny, redukując wpływ szkodliwych czynników środowiskowych.
- Uniwersalność - sprawdzają się zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz. W pomieszczeniach pozostają przejrzyste, dzięki czemu nie ograniczają widzenia, natomiast w jasnym świetle słonecznym przyciemniają się, zapewniając ochronę oczu.
Wady okularów fotochromowych
- Czas reakcji na zmianę oświetlenia - niektóre modele przyciemniają się lub rozjaśniają z opóźnieniem. Cały proces zmiany zajmuje od kilku do kilkunastu sekund. Dla większości użytkowników nie jest to uciążliwe, ale w niektórych sytuacjach chwilowe ograniczenie widoczności może stanowić problem.
- Ograniczone działanie w samochodzie - szyby samochodowe często są wyposażone w filtry UV. To właśnie promieniowanie UV aktywuje proces przyciemniania soczewek. W rezultacie okulary mogą nie reagować tak intensywnie, jak na otwartej przestrzeni.
- Cena - dobrej jakości okulary fotochromowe mogą być droższe niż standardowe okulary korekcyjne lub przeciwsłoneczne. Koszt ich zakupu może być wyższy nawet o kilkadziesiąt procent.
Czy okulary fotochromy są zdrowe?
Tak, okulary fotochromowe są zdrowe dla oczu. Stanowią skuteczną ochronę przed słońcem i szkodliwym wpływem promieniowania UV. Ekspozycja na światło ultrafioletowe, zwłaszcza w długim okresie, może prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, takich jak zaćma czy zwyrodnienie plamki żółtej (AMD). Oprócz ochrony przed promieniowaniem UV, fotochromatyczne okulary zmniejszają zmęczenie oczu, szczególnie u osób, które często przechodzą z jasnych do ciemnych miejsc. Nie ma żadnych dowodów naukowych na to, czy fotochromy są szkodliwe. Wręcz przeciwnie - korzystnie wpływają na zdrowie oczu, gdyż minimalizują ryzyko powstawania wielu chorób oczu i pozwalają cieszyć się większym komfortem widzenia na co dzień.
Czy fotochromy działają w samochodzie?
Jednym z najczęstszych pytań, które pojawiają się w kontekście okularów fotochromowych, jest ich skuteczność podczas jazdy samochodem. Niestety, tradycyjne fotochromy nie działają w samochodzie tak skutecznie, jak na otwartej przestrzeni. Dzieje się tak, ponieważ ich mechanizm działania opiera się na reakcji na promieniowanie ultrafioletowe. Przednia szyba samochodowa często jest wyposażona w filtry UV, które skutecznie blokują znaczną część tego promieniowania. Na rynku dostępne są jednak fotochromy dedykowane dla kierowców, które reagują również na światło widzialne.
Jak czyścić okulary fotochromy?
Aby okulary, które same się przyciemniają, zachowały swoje właściwości przez długi czas, należy przestrzegać kilku zasad pielęgnacji:
- Używaj miękkiej ściereczki z mikrofibry - unikaj papierowych ręczników, które mogą zarysować soczewki.
- Nie używaj agresywnych środków czyszczących - alkohol, aceton i inne silne detergenty mogą uszkodzić powłokę fotochromatyczną, osłabiając jej działanie.
- Płucz okulary wodą przed czyszczeniem - kurz i drobiny brudu mogą powodować mikrozarysowania.
- Przechowuj w etui - bezpieczne przechowywanie okularów w futerale minimalizuje ryzyko kontaktu z czynnikami, które mogłyby wpłynąć na trwałość soczewek.
Czy można usunąć fotochrom z okularów?
Fotochrom to technologia wbudowana bezpośrednio w strukturę soczewek, dlatego jego usunięcie nie jest łatwe ani możliwe w domowych warunkach. Teoretycznie, w przypadku powłok fotochromowych, agresywne substancje chemiczne mogłyby uszkodzić warstwę reagującą na światło UV. Jednak takie działania nie tylko niszczą powierzchnię soczewek, ale mogą również wpłynąć na ich optyczne właściwości, powodując np. zniekształcenia obrazu czy refleksy świetlne. Jeśli soczewki fotochromowe przestaną działać poprawnie, czyli nie przyciemniają się w pełni lub nie wracają do całkowitej przejrzystości, oznacza to ich zużycie. W takim przypadku jedynym rozwiązaniem jest wymiana szkieł na nowe.
Bibliografia:
- https://www.webmd.com/eye-health/what-are-photochromic-lenses
- https://www.aao.org/eye-health/glasses-contacts/pros-cons-of-transitions-lenses
- http://www.eyecaretrust.org.uk/Photochromic_Lenses2288.pdf_%3B?item_id=118
- https://www.optometrists.org/general-practice-optometry/optical/guide-to-optical-lenses/sunglasses/what-are-transition-lenses/