Co to jest PD?

PD to skrót od angielskiego określenia Pupillary Distance, czyli odległości pomiędzy środkami źrenic obu oczu. Jest to parametr wyrażany w milimetrach, który odgrywa kluczową rolę w prawidłowym dopasowaniu szkieł korekcyjnych. Umożliwia on precyzyjne umiejscowienie centrum optycznego soczewek względem naturalnego położenia źrenic użytkownika.

Wartość PD może być zapisana na recepcie okularowej:

• jako jedna liczba, np. 62 mm – oznacza całkowity rozstaw źrenic,
• jako dwie liczby, np. 31/31 mm – każda z nich odpowiada odległości od środka nosa do środka jednej źrenicy.

Standardowy rozstaw źrenic u dorosłych mieści się zwykle w przedziale od 54 do 74 mm, natomiast u dzieci od 43 do 54 mm.

Różnica między PD do dali a PD do bliży

PD może występować w dwóch wariantach, w zależności od tego, do jakiej odległości mają służyć okulary:

• PD do dali – rozstaw źrenic przy patrzeniu w dal, z naturalnym ustawieniem gałek ocznych,
• PD do bliży – rozstaw źrenic przy patrzeniu na bliskie obiekty, np. podczas czytania lub pracy przy komputerze.

Podczas pracy w bliży oczy konwergują, czyli ustawiają się nieco zbieżnie, przez co rozstaw źrenic się zmniejsza. Z tego powodu PD do bliży jest zazwyczaj o około 3–4 mm mniejsze niż PD do dali. Jest to istotne podczas wykonywania okularów do czytania.

Dlaczego PD jest tak istotne?

Soczewka w okularach powinna mieć swój punkt największej mocy optycznej (centrum optyczne) dokładnie w miejscu, przez które patrzy oko. Jeśli soczewki są źle ustawione względem źrenic, obraz może być zniekształcony, a praca wzrokowa utrudniona.

Nieprawidłowo określony PD może skutkować wieloma dolegliwościami i znacząco pogorszyć komfort codziennego funkcjonowania. Wśród najczęstszych objawów znajdują się:

• ból głowy, szczególnie po dłuższym czasie noszenia okularów,
• uczucie napięcia oczu,
• trudności z koncentracją i szybkie męczenie się wzroku,
• ogólny dyskomfort i niechęć do noszenia okularów.

W dłuższej perspektywie może dojść nawet do pogorszenia jakości widzenia, a użytkownik może niesłusznie uznać, że wada wzroku się pogłębia, podczas gdy winowajcą jest zły pomiar PD.

Efekt pryzmatyczny

Jednym z najbardziej znaczących zaburzeń wynikających z błędnego rozstawu źrenic jest tzw. efekt pryzmatyczny. Dochodzi do niego wtedy, gdy oko zamiast patrzeć przez centrum optyczne soczewki, spogląda przez jej boczną część. Soczewka zaczyna wtedy działać jak pryzmat – czyli załamuje światło w nieodpowiedni sposób. W praktyce oznacza to, że:

• obraz może być przesunięty względem rzeczywistego położenia obiektu,
• mózg otrzymuje sprzeczne sygnały z obu oczu, co prowadzi do zaburzeń widzenia obuocznego (np. podwójnego widzenia),
• mięśnie gałek ocznych muszą stale kompensować to przesunięcie, co skutkuje przewlekłym napięciem i zmęczeniem wzroku.

Im większa moc optyczna soczewek, tym silniejszy może być efekt pryzmatyczny nawet przy niewielkich odchyleniach w PD. To dlatego tak ważne jest, by osoby z dużymi wadami wzroku miały precyzyjnie zmierzony rozstaw źrenic.

Jak samodzielnie zmierzyć rozstaw źrenic (PD)

Choć najdokładniejsze pomiary wykonuje optometrysta lub okulista przy użyciu profesjonalnych urządzeń (np. pupilometra), możliwe jest również samodzielne określenie PD w warunkach domowych – wystarczy zwykła linijka i lustro.

1. Stań przed lustrem w dobrze oświetlonym miejscu.
2. Przyłóż linijkę poziomo tuż nad swoimi oczami, na wysokości źrenic. Upewnij się, że jest równo.
3. Przysłoń prawe oko, a lewym patrz prosto na swoje odbicie w lustrze – dokładnie w źrenicę lewego oka.
4. Ustaw 0 linijki na środku źrenicy widocznego (lewego) oka.
5. Teraz przysłoń lewe oko, patrz prawym okiem na jego odbicie w lustrze.
6. Odczytaj wartość z linijki w miejscu, gdzie znajduje się środek źrenicy prawego oka.
7. To jest Twój rozstaw źrenic do dali (PD do dali).
   
   

Jak zmierzyć rozstaw źrenic (PD) z pomocą drugiej osoby?

Pomiar PD do dali 

1. Usiądź naprzeciw drugiej osoby, tak aby Twoje prawe oko było naprzeciw lewego oka drugiej osoby, a lewe oko naprzeciw prawego oka. Wasze oczy muszą być na tym samym poziomie.
2. Druga osoba zamyka jedno oko (np. lewe), a Ty cały czas patrzysz na te oko, które pozostało otwarte.
3. Osoba pomagająca przykłada linijkę poziomo do Twojej twarzy i ustawia 0 linijki dokładnie w środku Twojej źrenicy.
4. Następnie otwiera zamknięte oko i zamyka wcześniej otwarte oko, a Ty patrzysz na otwarte oko. 
5. Osoba pomagająca odczytuje z linijki wartość położenia środka drugiej źrenicy.
6. Odczytana wartość to Twój rozstaw źrenic do dali (PD do dali).
   
   

Pomiar PD do bliży

1. Usiądź naprzeciw drugiej osoby, tak aby jedno oko osoby mierzącej Twój rozstaw źrenic było naprzeciw Twojego nosa (drugie oko zamyka). Wasze oczy muszą być na tym samym poziomie.
2. Patrz cały czas na otwarte oko drugiej osoby.
3. Osoba pomagająca przykłada linijkę poziomo do Twojej twarzy i ustawia 0 linijki dokładnie w środku Twojej źrenicy, a następnie odczytuje wartość z linijki przy środku drugiej źrenicy.
4. Odczytana wartość to Twój rozstaw źrenic do bliży (PD do bliży).